Türkiye, 380 bin tonluk toryum rezerviyle stratejik bir güç konumunda. Ancak çıkarımı ve işlenmesi planlanmazsa, Çernobil’i aratmayan çevre felaketleri kapıda.
Niğde’nin yerel politik isimlerinden Hasan Yılmaz, Türkiye’deki toryum madenleri hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Yılmaz, toryumun aslında yeni bir keşif olmadığını belirterek, “Bu maden kulağımıza yabancı değil. 30 Kasım 2007 tarihinde Isparta’da düşen Atlasjet uçağında hayatını kaybeden Prof. Dr. Engin Arık ve ekibinin çalışmaları sonrası kamuoyunun gündemine gelmişti. O dönemden bu yana çeşitli söylentiler dolaşsa da, özellikle Donald Trump’ın Türkiye’deki toryum yataklarına ilgisi konuyu yeniden gündeme taşıdı.” ifadelerini kullandı.
Yılmaz, toryumun sadece Türkiye’de değil, dünyanın birçok ülkesinde bulunduğunu belirterek, IAEA ve USGS verilerine göre rezerv miktarlarını şöyle sıraladı: Türkiye 380.000 ton (Eskişehir, Beypazarı, Kızılcaören, Sivas), Hindistan 300.000 ton (Kerala, Tamil Nadu sahilleri), Brezilya 200.000 ton (Minas Gerais, Espírito Santo), ABD 150.000 ton (Idaho, Montana, Colorado), Norveç 130.000 ton (Fen Bölgesi), Mısır 100.000 ton (Nil Deltası kumları), Avustralya 90.000 ton (Western Australia, Northern Territory) ve Kanada 100.000 ton (Ontario, Quebec). Dünya genelinde ise toplam 1,2 milyon ton toryum rezervi bulunduğunu vurguladı.
Yılmaz, bu kadar yaygın bir kaynağın neden hâlâ değerli olduğuna ilişkin olarak, “Toryum’un çıkarımı ve işlenmesi oldukça zor ve riskli bir süreçtir. Kırma-öğütme işlemlerinden sonra yapılan gravite, manyetik ve elektrostatik ayırma aşamaları sırasında ortaya çıkan ağır metaller toprağa ve suya karışabilir. Bu durum yüz yıllar sürecek radyoaktif felaketlere yol açabilir.” dedi.
Çin’de yaşanan çevre felaketlerine de dikkat çeken Yılmaz, “Çin’deki nadir element üretim merkezlerinden biri olan Tailings Gölü, 1950’lerden beri radyoaktif atık, kurşun, kadmiyum ve toryum gibi ağır metallerle kirlenmiştir. Bu durum yerel halkın sağlığını tehdit etmektedir. Ganzhou – Jiangxi bölgelerinde toryum ve arsenik gibi zehirli maddelerin su kaynaklarına sızması ekosistemi ciddi şekilde tahrip etmiştir.” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin toryum rezervlerinin stratejik önemine de vurgu yapan Yılmaz, “Bu madenleri çıkarmamız elzemdir; ancak üretim mutlaka devlet eliyle ve sınırlı şekilde yapılmalıdır. Siyasi çıkarlar uğruna başka ülkelere peşkeş çekilmemelidir. Çıkarım sırasında ortaya çıkacak radyoaktif maddelerin nasıl muhafaza edileceği iyi planlanmazsa, ülke genelinde büyük bir çevre felaketiyle karşılaşabiliriz. Aksi takdirde, tıpkı Çernobil’de olduğu gibi, nesiller boyu sürecek sağlık sorunlarıyla yüzleşmek zorunda kalırız.” diye konuştu.
